-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
Copy pathlesson11.tex
1159 lines (1040 loc) · 64.4 KB
/
lesson11.tex
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
\addcontentsline{toc}{chapter}{Занятие 11. Совместное распределение случайных величин}
\chapter*{Занятие 11. Совместное распределение случайных величин}
\addcontentsline{toc}{section}{Контрольные вопросы и задания}
\section*{Контрольные вопросы и задания}
\subsubsection*{Запишите основные вероятностные распределения и поясните смысл их параметров.}
Основные распределения:
\begin{enumerate}
\item дискретное распределение:
\begin{enumerate}
\item равномерное дискретное распределение
$$P \left( \xi = k \right) =
\frac{1}{N},
1 \leq k \leq N,
M \xi = \frac{N+1}{2}, D \xi = \frac{N^2 - 1}{12};$$
\item биномиальное распределение: $ \xi \sim Biom \left( n, p \right) $
$$P \left\{ \xi = k \right\} =
C_n^k p^k q^{n-k},$$
где $0 \leq k \leq n, q = 1 - p, M \xi = np, D \xi = npq$;
\item геометрическое распределение $ \xi \sim Geom \left( p \right), p \in \left( 0, 1 \right) $
$$P \left\{ \xi = k \right\} =
pq^k,
k \geq 0,
M \xi = \frac{q}{p},
D \xi = \frac{q}{p^2};$$
\item пуассоновское распределение: $ \xi \sim Pois \left( \lambda \right), \lambda > 0$
$$P \left\{ \xi = k \right\} = \frac{ \lambda^k}{k!} \cdot e^{- \lambda },
k \geq 0,
M \xi = \lambda,
D \xi = \lambda;$$
\end{enumerate}
\item непрерывные распределения:
\begin{enumerate}
\item равномерное распределение: $ \xi \sim U \left( \left[ a, b \right] \right) $
$$p \left( x \right) =
\begin{cases}
\frac{1}{b-a}, \qquad x \in \left[ a, b \right], \\
0, x \notin \left[ a, b \right], \\
\end{cases}
M \xi = \frac{a+b}{2},
D \xi = \frac{ \left( b-a \right)^2}{12};$$
\item экспоненциальное распределение: $ \xi \sim Exp \left( \lambda \right), \lambda > 0$
$$p \left( x \right) =
\begin{cases}
\lambda e^{- \lambda x}, \qquad x \geq 0, \\
0, \qquad x < 0, \\
\end{cases}
M \xi = \frac{1}{ \lambda },
D \xi = \frac{1}{ \lambda^2};$$
\item распределение Коши: $ \xi \sim C \left( \Theta \right), \Theta > 0$
$$p \left( x \right) =
\frac{ \Theta }{ \pi \left( x^2 + \Theta^2 \right) };$$
\item гауссовское (нормальное) распределение:
$$ \xi \sim \mathcal{N} \left( a, \sigma^2 \right),
a \in \mathbb{R},
\sigma^2 > 0,$$
$$p \left( x \right) = \frac{1}{ \sqrt{2 \pi } \cdot \sigma } \cdot e^{- \frac{ \left( x-a \right)^2}{2 \sigma^2}},
x \in \mathbb{R},
M \xi = a,
D \xi = \sigma^2.$$
\end{enumerate}
\end{enumerate}
\subsubsection*{Что называется случайным вектором?}
Случайный вектор --- это набор упорядоченных величин
$$ \vec{ \xi } =
\left( \xi_1, \xi_2, \dotsc, \xi_n \right).$$
\subsubsection*{Приведите критерий независимости компонент случайного вектора.}
$ \xi_1, \dotsc, \xi_n$ --- независимы тогда и только тогда, когда
$$p_{ \vec{ \xi }} \left( x_1, \dotsc, x_n \right) =
\prod \limits_{i=1}^n p_{ \xi_i} \left( x \right).$$
\subsubsection*{Как вычислить плотность суммы независимых случайных величин?}
Для независимых случайных величин
$$p_{ \xi + \eta } \left( x \right) =
\int \limits_{ \mathbb{R}} p_{ \xi } \left( x-y \right) p_{ \eta } \left(t y \right) dy.$$
\addcontentsline{toc}{section}{Аудиторные задачи}
\section*{Аудиторные задачи}
\subsubsection*{11.3}
\textit{Задание.} Пусть $ \xi, \eta $ --- независимые случайные величины, причём $ \xi $ имеет показательное распределение с параметром $ \lambda $, а $ \nu $ равномерно распределена на отрезке $ \left[ 0, h \right] $.
Найдите плотность распределения случайной величины $ \xi $.
\textit{Решение.} Случайная величина $ \xi $ имеет плотность распределения
$$p_{ \xi } \left( x \right) =
\begin{cases}
\lambda e^{- \lambda x}, \qquad x \geq 0, \\
0, \qquad x < 0.
\end{cases}$$
Случайная величина $ \eta $ имеет плотность распределения
$$p_{ \eta } \left( x \right) =
\begin{cases}
0, \qquad x \notin \left[ 0, h \right], \\
\frac{1}{h}, \qquad x \in \left[ 0, h \right].
\end{cases}$$
Случайные величины $ \xi, \eta $ --- независимы.
Записываем плотность распределения суммы
$$p_{ \xi + \eta } \left( x \right) =
\int \limits_{ \mathbb{R}} p_{ \xi } \left( x - y \right) p_{ \eta } \left( y \right) dy.$$
Будем использовать индикатор
$$p_{ \xi + \eta } \left( x \right) =
\int \limits_{ \mathbb{R}} \lambda e^{- \lambda \left( x-y \right) } \cdot
\mathbbm{1} \left( x-y \geq 0 \right) \cdot
\frac{1}{h} \cdot
\mathbbm{1} \left( y \in \left[ 0, h \right] \right) dy.$$
Эти индикаторы будут задавать, где именно будем интегрировать эти плотности.
Должны интегрировать по пересечению $ \left[ 0, h \right] \cap \left( - \infty, x \right)$, где $h$ --- фиксированное число, а $x$ --- параметр
$$p_{ \xi + \eta } \left( x \right) =
\begin{cases}
0, \qquad x < 0, \\
\int \limits_0^x \lambda e^{- \lambda \left( x-y \right) } dy \cdot \frac{1}{h}, \qquad x \in \left[ 0, h \right], \\
\int \limits_0^h \lambda e^{- \lambda \left( x-y \right) } dy \cdot \frac{1}{h}, \qquad x > h.
\end{cases}$$
Отдельно вычисляем каждый интеграл.
Второй случай
$$ \frac{ \lambda }{h} \int \limits_0^x e^{- \lambda x} \cdot e^{ \lambda y} dy =
\left. \frac{1}{h} \cdot e^{- \lambda x} \cdot e^{ \lambda y} \right|_0^x =
\frac{1}{h} \cdot e^{- \lambda x} \cdot e^{ \lambda x} - \frac{1}{h} \cdot e^{- \lambda x} \cdot e^0.$$
Выражение $e^{- \lambda x} \cdot e^{ \lambda x}$ даёт единицу
$$\frac{ \lambda }{h} \int \limits_0^x e^{- \lambda x} \cdot e^{ \lambda y} dy =
\frac{1}{h} - \frac{1}{h} \cdot e^{- \lambda x} =
\frac{1}{h} \left( 1 - e^{- \lambda x} \right) =
\frac{1-e^{- \lambda x}}{h}.$$
Вычисляем третий случай --- такой же итеграл, только в пределах от нуля до $h$.
Имеем
$$ \int \limits_0^h \lambda e^{- \lambda \left( x-y \right) } dy \cdot \frac{1}{h} =
\left. \frac{1}{h} \cdot e^{- \lambda x} \cdot e^{ \lambda y} \right|_0^h =
\frac{e^{- \lambda x}}{h} \left( e^{ \lambda h} - 1 \right),$$
где $x$ --- это параметр.
Следовательно
$$p_{ \xi + \eta } \left( x \right) =
\begin{cases}
0, \qquad x < 0, \\
\frac{1-e^{- \lambda x}}{h}, \qquad x \in \left[ 0, h \right], \\
\frac{e^{- \lambda x}}{h} \left( e^{ \lambda h} - 1 \right), \qquad x > h.
\end{cases}$$
\subsubsection*{11.4}
\textit{Задание.} Пусть $ \xi, \eta, \zeta $ --- независимые случайные величины.
Известно,
что $ \xi $ и $ \eta $ имеют функции распределения $F$ и $G$ соответственно,
а $ \zeta $ принимат значения 0 или 1 с вероятностями $p$ и $q$ соответственно $ \left( p + q = 1 \right) $.
Найдите функцию распределения случайной величины $ \zeta \xi + \left( 1 - \zeta \right) \eta $.
\textit{Решение.} Начинаем с определения функции распределения
$$P \left( \xi \leq x \right) = F_{ \xi } \left( x \right) = F,
P \left( \eta \leq x \right) = G.$$
По условию $P \left( \zeta = 0 \right) = p = 1 - P \left( \zeta = 1 \right) = 1 - q$.
Откуда $P \left( \zeta = 1 \right) = q$.
Ищем функцию распределения по определению
$$F_{ \zeta \xi + \left( 1 - \zeta \right) \eta } \left( x \right) =
P \left( \zeta \xi + \left( 1 - \zeta \right) \eta \leq x \right).$$
Применяем формулу полной вероятности.
Если $ \zeta = 0$, то случайная величина --- это $ \eta $, если $ \zeta = 1$, то это $ \xi $.
Получаем
$$F_{ \zeta \xi + \left( 1 - \zeta \right) \eta } \left( x \right) =
P \left( \zeta = 0 \right) P \left( \eta \leq x \right) + P \left( \zeta = 1 \right) P \left( \eta \leq x \right) =
pG + \left( 1 - p \right) F.$$
В итоге получаем $F_{ \zeta \xi + \left( 1 - \zeta \right) \eta } \left( x \right) = pG + qF.$
\subsubsection*{11.5}
\textit{Задание.} Пусть $ \xi $ --- случайная величина с функцией распределения $F$.
Найдите функцию распределения случайного вектора $ \left( \xi, \left| \xi \right| \right) $.
\textit{Решение.} Есть случайный вектор, который имеет две компоненты.
Поэтому функция распределения будет иметь 2 аргумента.
По определению $F_{ \left( \xi, \left| \xi \right| \right) } \left( x, y \right) = P \left( \xi \leq x, \left| \xi \right| \leq y \right).$
Раскрываем модуль $F_{ \left( \xi, \left| \xi \right| \right) } \left( x, y \right) = P \left( \xi \leq x, -y \leq \xi \leq y \right) $.
Всё касается одной и той же случайной величины
$$F_{ \left( \xi, \left| \xi \right| \right) } \left( x, y \right) =
\begin{cases}
0, \qquad x < - y, \\
P \left( \xi \in \left[ -y, x \right] \right), \qquad x \in \left[ -y, y \right], \\
P \left( \xi \in \left[ -y, y \right] \right), \qquad x > y
\end{cases}
\cdot \mathbbm{1} \left( y > 0 \right).$$
Выражаем это через функцию распределения $ \xi $.
Получаем
$$F_{ \left( \xi, \left| \xi \right| \right) } \left( x, y \right) =
\begin{cases}
0, \qquad x < - y, \\
F_{ \xi } \left( x \right) - F_{ \xi } \left( -y \right), \qquad x \in \left[ -y, y \right], \\
F_{ \xi } \left( y \right) - F_{ \xi } \left( -y \right), \qquad x > y
\end{cases}
\cdot \mathbbm{1} \left( y > 0 \right).$$
\subsubsection*{11.6}
\textit{Задание.}
Случайный вектор $ \left( \xi_1, \xi_2 \right) $ имеет плотность распределения
$$p \left( x \right) =
\left( x+ay^2 \right) \cdot \mathbbm{1}_{ \left[ 0, 1 \right]^2}.$$
Найдите:
\begin{enumerate}[label=\alph*)]
\item параметр $a$;
\item $M \xi_1, M \xi_1 \xi_2, P \left( \xi_1 < \xi_2 \right) $;
\item плотности $p_{ \xi_1} \left( x \right), p_{ \xi_2} \left( x \right) $;
\item плотность распределения случайной величины $ \max \left( \xi_1, \xi_2 \right) $.
\end{enumerate}
Являются ли $ \xi_1, \xi_2$ независимыми?
\textit{Решение.}
\begin{enumerate}[label=\alph*)]
\item Находим неизвестный параметр $a$, который входит в плотность из условия нормировки.
Плотность определена, когда $0 \leq x \leq 1, 0 \leq y \leq 1$.
Условие нормировки выполняется для всякой плотности
$$1 =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \int \limits_{- \infty }^{+ \infty } p \left( x, y \right) dxdy =
\int \limits_0^1 \int \limits_0^1 \left( x+ay^2 \right) dxdy.$$
Подставляем пределы интегрирования
$$1 =
\left. \int \limits_0^1 \left( \frac{x^2}{2} + ay^2 x \right) \right|_0^1 dy =
\int \limits_0^1 \left( \frac{1}{2} + ay^2 \right) dy =
\frac{1}{2} + \frac{a}{3}.$$
Отсюда следует, что
$$a =
\frac{2}{3};$$
\item ищем $M \xi_1$.
Математическое ожидание $ \phi \left( \xi_1, \xi_2 \right) $ вычислили бы так
$$M \phi \left( \xi_1, \xi_2 \right) =
\iint_{ \mathbb{R}^2} \phi \left( x, y \right) p \left( x, y \right) dxdy,$$
где $p$ --- это их совместная вероятность, то есть вероятность вектора.
В данном случае $ \phi \left( \xi_1, \xi_2 \right) = \xi_1$.
Вычисляем математическое ожидание
$$M \xi_1 =
\iint_{ \mathbb{R}^2} x \cdot p \left( x, y \right) dxdy =
\int \limits_0^1 \int \limits_0^1 x \left( x + ay^2 \right) dxdy.$$
Раскрываем скобки
$$M \xi_1 =
\int \limits_0^1 \int \limits_0^1 \left( x^2 + ay^2 x \right) dxdy =
\left. \int \limits_0^1 \left( \frac{x^3}{3} + \frac{ay^2 x^2}{2} \right) \right|_0^1 dy.$$
Подставляем пределы интегрирования
$$M \xi_1 =
\int \limits_0^1 \left( \frac{1}{3} + \frac{ay^2}{2} \right) dy =
\left. \left( \frac{y}{3} + \frac{ay^3}{6} \right) \right|_0^1 =
\frac{1}{3} + \frac{a}{6}.$$
Подставляем
$$a =
\frac{2}{3}.$$
Получаем
$$M \xi_1 =
\frac{1}{3} + \frac{3}{2 \cdot 6} =
\frac{1}{3} + \frac{1}{4}.$$
Приводим к общему знаменателю, для чего первое слагаемое умножаем и делим на 4, а второе --- на 3
$$M \xi_1 =
\frac{7}{12}.$$
Найдём следующее математическое ожидание.
В данном случае $ \phi \left( \xi_1, \xi_2 \right) = \xi_1 \xi_2$.
Это будет
$$M \xi_1 \xi_2 =
\iint_{ \mathbb{R}^2} xyp \left( x, y \right) dxdy.$$
Подставляем вид $p \left( x, y \right) $.
Получаем
$$M \xi_1 \xi_2 =
\int \limits_0^1 \int \limits_0^1 xy \left( x + \frac{3}{2} \cdot y^2 \right) dxdy =
\int \limits_0^1 \int \limits_0^1 \left( x^2 y + \frac{3xy^3}{2} \right) dxdy.$$
Берём внутненний интеграл
$$M \xi_1 \xi_2 =
\int \limits_0^1 \left( \frac{y}{3} + \frac{3y^3}{4} \right) dy =
\left. \left( \frac{y^2}{6} + \frac{3y^4}{16} \right) \right|_0^1 =
\frac{1}{6} + \frac{3}{16} =
\frac{17}{48}.$$
Любую вероятность можно записать как математическое ожидание индикатора
$$P \left( \xi_1 < \xi_2 \right) =
M \mathbbm{1} \left( \xi_1 < \xi_2 \right).$$
В данный момент $\mathbbm{1} \left( \xi_1 < \xi_2 \right) = \phi \left( \xi_1, \xi_2 \right) $.
Поэтому
$$P \left( \xi_1 < \xi_2 \right) =
\iint_{ \mathbb{R}^2} \mathbbm{1} \left( x < y \right) p \left( x, y \right) dxdy =
\iint_{x < y} p \left( x, y \right) dxdy.$$
Подставляем плотность распределения
$$P \left( \xi_1 < \xi_2 \right) =
\int \limits_0^1 \int \limits_0^y \left( x + \frac{3y^2}{2} \right) dxdy =
\left. \int \limits_0^1 \left( \frac{x^2}{2} + \frac{2y^2 x}{2} \right) \right|_0^y.$$
Подставляем пределы интегрирования
$$P \left( \xi_1 < \xi_2 \right) =
\int \limits_0^1 \left( \frac{y^2}{2} + \frac{3y^3}{2} \right) dxdy =
\left. \left( \frac{y^3}{6} + \frac{3y^4}{8} \right) \right|_0^1 =
\frac{1}{6} + \frac{3}{8}.$$
Приводим к общему знаменателю.
Для этого первую дробь умножаем и делим на 4, а вторую --- на 3
$$P \left( \xi_1 < \xi_2 \right) =
\frac{4+9}{24} =
\frac{13}{24};$$
\item находим плотность каждой из случайных величин.
Находим как плотности компонент вектора
$$p_{ \xi_1} \left( x \right) =
\int \limits_{ \mathbb{R}} p \left( x, y \right) dy =
\int \limits_0^1 \left( x + \frac{3y^2}{2} \right) dy \cdot \mathbbm{1} \left( x \in \left[ 0, 1 \right] \right).$$
Вычисляем интеграл
$$p_{ \xi_1} \left( x \right) =
\left. \left( xy + \frac{3y^3}{6} \right) \right|_0^1 \cdot \mathbbm{1} \left( x \in \left[ 0, 1 \right] \right) =
\left. \left( xy + \frac{y^3}{2} \right) \right|_0^1 \cdot \mathbbm{1} \left( x \in \left[ 0, 1 \right] \right).$$
Подставляем пределы интегрирования
$$p_{ \xi_1} \left( x \right) =
\left( x + \frac{1}{2} \right) \cdot \mathbbm{1} \left( x \int \left[ 0, 1 \right] \right).$$
Теперь ищем плотность $ \xi_2$ аналогичным образом
$$p_{ \xi_2} \left( y \right) =
\int \limits_{ \mathbb{R}} p \left( x, y \right) dx =
\int \limits_0^1 \left( x + \frac{3y^2}{2} \right) dx \cdot \mathbbm{1} \left( y \in \left[ 0, 1 \right] \right).$$
Вычисляем интеграл
$$p_{ \xi_2} \left( y \right) =
\left. \left( \frac{x^2}{2} + \frac{3y^2 x}{2} \right) \right|_0^1 \cdot \mathbbm{1} \left( y \in \left[ 0, 1 \right] \right) =
\left( \frac{1}{2} + \frac{2y^2}{2} \right) \cdot \mathbbm{1} \left( y \in \left[ 0, 1 \right] \right).$$
Поскольку совместная плотность $p_{ \vec{ \xi }} \left( x, y \right) \neq p_{ \xi_1} \left( x \right) \cdot p_{ \xi_2} \left( y \right) $,
то $ \xi_1$ и $ \xi_2$ не могут быть независимыми;
\item $F_{ \max \left( \xi_1, \xi_2 \right) } \left( x \right) $ --- ищем.
$$P \left( \max \left( \xi_1, \xi_2 \right) \leq x \right) =
P \left( \xi_1 \leq x, \xi_2 \leq x \right) =
M \mathbbm{1} \left( \xi_1 \leq x, \xi_2 \leq x \right).$$
Вычисляем математическое ожидание по определению
$$P \left( \max \left( \xi_1, \xi_2 \right) \leq x \right) =
\iint_{ \mathbb{R}^2} \mathbbm{1} \left( u \leq x, v \leq x \right) \cdot p \left( u, v \right) dudv.$$
При этом $x \in \left[ 0, 1 \right] $.
Получаем
$$P \left( \max \left( \xi_1, \xi_2 \right) \leq x \right) =
\int \limits_0^x \int \limits_0^x \left( u + \frac{3v^2}{2} \right) dudv =
\left. \int \limits_0^x \left( \frac{u^2}{2} + \frac{3u^2 \cdot u}{2} \right) \right|_0^x dv.$$
Подставляем пределы интегрирования
$$P \left( \max \left( \xi_1, \xi_2 \right) \leq x \right) =
\int \limits_0^x \left( \frac{x^2}{2} + \frac{3v^2 x}{2} \right) dv =
\frac{x^3}{2} + \frac{x^4}{2}, x \in \left[ 0, 1 \right].$$
Записываем функцию распределения
$$F_{ \max \left( \xi_1, \xi_2 \right) } \left( x \right) =
\begin{cases}
0, \qquad x < 0, \\
\frac{x^3}{2} + \frac{x^4}{2}, \qquad x \in \left[ 0, 1 \right], \\
1, \qquad x > 1.
\end{cases}$$
Ищем плотность распределения
$$p_{ \max \left( \xi_1, \xi_2 \right) } \left( x \right) =
F_{ \max \left( \xi_1, \xi_2 \right) }' \left( x \right) =
\left( \frac{3}{2} \cdot x^2 + 2x^3 \right) \cdot \mathbbm{1} \left( x \in \left[ 0, 1 \right] \right).$$
\end{enumerate}
\subsubsection*{11.7}
\textit{Задание.} Пусть $ \xi_1, \xi_2$ --- независимые случайные величины со стандартным нормальным распределением каждая.
Найдите плотность оаспределения случайной величины $ \sqrt{ \xi_1^2 + \xi_2^2}$.
\textit{Решение.} Выпишем плотность $ \xi_1, \xi_2$ каждую из условия, $ \sigma = 1, a = 0$.
Имеем
$$p_{ \xi_1} \left( x \right) =
p_{ \xi_2} \left( x \right) =
\frac{1}{ \sqrt{2 \pi }} \cdot e^{- \frac{x^2}{2}}.$$
Тогда совместная плотность вектора (из независимости)
$$p_{ \left( \xi_1, \xi_2 \right) } \left( x, y \right) =
p_{ \xi_1} \left( x \right) \cdot p_{ \xi_2} \left( x \right) =
\frac{1}{2 \pi } \cdot e^{- \frac{x^2 + y^2}{2}}.$$
Функция распределения этой случайной величины по определению
$$F_{ \sqrt{ \xi_1^2 + \xi_2^2}} \left( t \right) =
P \left( \sqrt{ \xi_1^2 + \xi_2^2} \leq t \right).$$
Это целесообразно рассматривать при $t \geq 0$.
Записываем вероятность как индикатор этого события $F_{ \sqrt{ \xi_1^2 + \xi_2^2}} \left( t \right) = M \mathbbm{1} \left( \sqrt{ \xi_1^2 + \xi_2^2} \leq t \right) $.
Есть две случайные величины, значит будет двойной интеграл
$$F_{ \sqrt{ \xi_1^2 + \xi_2^2}} \left( t \right) =
\iint_{ \mathbb{R}^2} \mathbbm{1} \left( \sqrt{x^2 + y^2} \leq t \right) p_{ \left( \xi_1, \xi_2 \right) } \left( x, y \right) dxdy.$$
Перепишем плотность
$$F_{ \sqrt{ \xi_1^2 + \xi_2^2}} \left( t \right) =
\iint_{ \mathbb{R}^2} \mathbbm{1} \left( \sqrt{x^2 + y^2} \leq t \right) \cdot \frac{1}{2 \pi } \cdot e^{- \frac{x^2 + y^2}{2}} \cdot dxdy.$$
Перейдём в полярную систему координат
$x = \rho \cos \phi,
y = \rho \sin \phi,
dxdy = \\
= \rho d \rho d \phi,
\rho: 0 \rightarrow t,
\phi: 0 \rightarrow 2 \pi,
x^2 + y^2 = \rho^2,
\mathbbm{1} \left( \sqrt{x^2 + y^2} \leq t \right) = \mathbbm{1} \left( \rho \leq t \right) $.
Получаем
$$F_{ \sqrt{ \xi_1^2 + \xi_2^2}} \left( t \right) =
\int \limits_0^{2 \pi } \int \limits_0^t \frac{1}{2 \pi } \cdot e^{- \frac{ \rho^2}{2}} \rho d \rho d \phi.$$
По $d \phi $ проинтегрируем сразу
$$F_{ \sqrt{ \xi_1^2 + \xi_2^2}} \left( t \right) =
- \int \limits_0^t d \left( e^{- \frac{ \rho^2}{2}} \right) =
\left. - e^{- \frac{ \rho^2}{2}} \right|_0^t =
1 - e^{- \frac{t^2}{2}}$$
--- это при $t > 0$.
Нужно продифференцировать по $t$.
Получаем
$$p_{ \sqrt{ \xi_1^2 + \xi_2^2}} \left( t \right) =
- e^{- \frac{t^2}{2}} \cdot \left( - \frac{2t}{2} \right) \cdot \mathbbm{1} \left( t > 0 \right) =
te^{- \frac{t^2}{2}} \cdot \mathbbm{1} \left( t > 0 \right).$$
\subsubsection*{11.8}
\textit{Задание.} Пусть $ \xi_1, \dotsc, \xi_5$ --- независимые случайные величины.
Случайные величины $ \xi_1, \dotsc, \xi_4$ равномерно распределены на отрезке $ \left[ 0, 2 \right] $,
а $ \xi_5$ имеет плотность распределения $p \left( x \right) = 2x \mathbbm{1}_{ \left[ 0, 1 \right] }$.
Вычислите вероятность $P \left( \xi_1 \leq \xi_2 \leq \dotsc \leq \xi_5 \leq x \right), x \in \mathbb{R}$.
\textit{Решение.}
\begin{enumerate}
\item При $x \leq 0$ искомая вероятность равна нулю;
\item при $x \geq 2$ искомая вероятность равна единице;
\item при $0 < x < 2$ искомая вероятность равна
\begin{equation*}
\begin{split}
\int \limits_0^2 \int \limits_0^2 \int \limits_0^2 \int \limits_0^2 \int \limits_0^2 \mathbbm{1} \left\{ z_1 \leq z_2 \leq \dotsc \leq z_5 \leq x \right\} \cdot
\left( \frac{1}{2} \right)^4 \cdot 2 \cdot z_5 \cdot \mathbbm{1}_{ \left[ 0, 1 \right] } \left( z_5 \right) \times \\
\times dz_1 \dotsc dz_5 = \\
= \frac{1}{8} \int \limits_0^2 \int \limits_0^2 \int \limits_0^2 \int \limits_0^2 \int \limits_0^1
\mathbbm{1} \left\{ z_1 \leq z_2 \leq \dotsc \leq z_5 \leq x \right\} z_5 dz_1 \dotsc dz_5 = \\
= \frac{1}{8} \int \limits_0^1 \int \limits_0^1 \int \limits_0^1 \int \limits_0^1 \int \limits_0^1
\mathbbm{1} \left\{ z_1 \leq z_2 \leq \dotsc \leq z_5 \leq x \right\} z_5 dz_1 \dotsc dz_5.
\end{split}
\end{equation*}
Это получается при $x > 1$.
При $x \leq 1$ в верхний предел интегралов будет $x$.
\end{enumerate}
\subsubsection*{11.9}
\textit{Задание.} Пусть $ \xi $ и $ \eta $ --- независимые случайные величины, каждая из которых распределена по показательному распределению с параметром $ \alpha $.
Найдите функцию и плотность распределения случайной величины $ \xi/\eta $.
\textit{Решение.}
Плотности распределения случайных величин
$$p_{ \eta } \left( x \right) =
p_{ \eta } \left( x \right) =
\alpha e^{- \alpha x} \cdot \mathbbm{1} \left( x \geq 0 \right).$$
Искомая функция распределения
$$F_{ \frac{ \xi }{ \eta }} \left( x \right) =
P \left( \frac{ \xi }{ \eta } \leq x \right) =
P \left( \xi \leq \eta x \right).$$
Умеем считать плотность для суммы
$$ \frac{ \xi }{ \eta } \rightarrow \tilde{ \xi } + \tilde{ \eta }.$$
Есть случайная величина
$$ \zeta =
\frac{ \xi }{ \eta }.$$
Можно взять логарифм того и другого и получить
$$ \ln \zeta =
\ln \xi - \ln \eta =
\ln \xi + \left( - \ln \eta \right) =
\xi' + \eta'.$$
Так как $ \xi $ и $ \eta $ --- независимы, то $ \ln \xi, - \ln \eta $ --- тоже независимые.
Нужно найти функцию распределения этих случайных величин
$$F_{ \xi'} \left( x \right) =
P \left( \xi' \leq x \right) =
P \left( \xi \leq e^x \right) =
F_{ \xi } \left( e^x \right).$$
Плотность распределения $p_{ \xi'} \left( x \right) = \left( F_{ \xi } \left( e^x \right) \right)' = e^x p_{ \xi } \left( e^x \right) $.
Подставим плотность распределения из условия $p_{ \xi'} \left( x \right) = \mathbbm{1} \left( e^x \geq 0 \right) \alpha e^x \cdot e^{- \alpha e^x}$.
Индикатор равен единице, поэтому $p_{ \xi'} \left( x \right) = \alpha e^x \cdot e^{- \alpha e^x}$.
Хотим распределить функцию распределения $ \eta'$.
Получаем
$F_{ \eta'} \left( x \right) =
P \left( \eta' \leq x \right) =
P \left( - \ln \eta \leq x \right) = \\
= P \left( \ln \eta \geq -x \right) =
P \left( \eta \geq -e^x \right) =
1 - P \left( \eta \geq e^{-x} \right).$
Случайная величина имеет равномерное распределение $F_{ \eta'} \left( x \right) = 1 - F_{ \xi } \left( e^{-x} \right) $.
Плотность распределения
$$p_{ \eta'} \left( x \right) =
\left( 1 - F_{ \eta } \left( -e^{-x} \right) \right)' =
e^x p_{ \xi } \left( e^{-x} \right) =
\alpha e^{-x} \cdot e^{- \alpha e^{-x}}.$$
Получаем плотность распределения суммы
$$p_{ \xi' + \eta'} \left( x \right) =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } e^y e^{- \alpha e^y} e^{-x+y} e^{- \alpha e^{-x+y}} dy =
\alpha^2 \int \limits_{ \mathbb{R}} e^{2y-x} \cdot e^{- \alpha \left( e^y + e^{-x+y} \right)} dy.$$
Нужно сделать замену переменных.
Нужно взять
$$y = \ln z,
dy = \frac{1}{z}dz.$$
Отсюда следует, что $z = e^y, y = + \infty \Rightarrow z = + \infty, y = - \infty \Rightarrow z = 0$.
Получаем
$$p_{ \xi' + \eta'} \left( x \right) =
\alpha^2 \int \limits_0^{+ \infty } e^{-x} \cdot x^2 e^{- \alpha x \left( 1 + e^{-x} \right) } dz \cdot \frac{1}{z}.$$
Сокращаем $z$, а $e^{-x}$ выносим за знак интеграла
$$p_{ \xi' + \eta'} \left( x \right) =
\alpha^2 e^{-x} \int \limits_0^{+ \infty } ze^{- \alpha z \left( 1 + e^{-x} \right) } dz.$$
Берём по частям
$$u = z,
du = dz,
dv = e^{- \alpha x \left( 1 + e^{-x} \right) } dz,
v = - \frac{1}{ \alpha \left( 1 + e^{-x} \right) } \cdot e^{- \alpha z \left( 1 + e^{-x} \right) }.$$
Получаем
\begin{equation*}
\begin{split}
p_{ \xi' + \eta'} \left( x \right) = \\
= \alpha^2 e^{-x} \left( \left. - \frac{z}{ \alpha \left( 1 + e^{-x} \right) } \cdot e^{- \alpha + \left( 1 + e^{-x} \right) } \right|_0^{+ \infty } +
\int \limits_0^{+ \infty } \frac{1}{ \alpha \left( 1 + e^{-x} \right) } \cdot e^{- \alpha z \left( 1 + e^{-x} \right) } dx \right) = \\
= \alpha^2 e^{-x} \left( \left. - \frac{z}{ \alpha \left( 1 + e^{-x} \right) } \cdot e^{- \alpha z \left( 1 + e^{-x} \right) } \right|_0^{+ \infty } -
\left. \frac{1}{ \alpha^2 \left( 1 + e^{-x} \right)^2 } \cdot e^{- \alpha z \left( 1 + e^{-x} \right)} \right|_0^{+ \infty } \right).
\end{split}
\end{equation*}
Первое слагаемое превращается в 0
$$p_{ \xi' + \eta'} \left( x \right) =
\alpha^2 e^{-x} \cdot \frac{1}{ \alpha^2 \left( 1 + e^{-x} \right) ^2}.$$
Сокращаем $ \alpha^2$ и получаем
$$p_{ \xi' + \eta'} \left( x \right) = \frac{e^{-x}}{ \left( 1 + e^{-x} \right)^2} =
p_{ \ln \left( \frac{ \xi }{ \eta } \right) } \left( x \right) =
p_{ \ln \zeta } \left( x \right).$$
В результате получаем
$$p_{ \frac{ \xi }{ \eta }} \left( x \right) =
\frac{x}{ \left( 1 + x \right)^2} =
p_{ \zeta } \left( x \right).$$
\subsubsection*{11.10}
\textit{Задание.}
Пусть $X_1, \dotsc, X_n$ --- независимые случайные величины, каждая из которых имеет геометрическое распределение с параметром $p$.
Вычислите вероятность $P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } = l \right) $,
где $X_{ \left( 1 \right) } = \min \left\{ X_1, \dotsc, X_n \right\} $.
\textit{Решение.} Геометрическое распределение имеет вид
$$P \left( X_i = k \right) = q^{k-1} p,
k > 0,
i = \overline{1,n},
q = 1 - p.$$
Если $k < l$, то искомая вероятность нулевая, потому что минимум не может быть больше чем одно из значений.
Поэтому нужно рассматривать случай, когда $k \geq l$.
Сначала будем искать вероятность $P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l \right) $.
Тогда
$P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } = l \right) =
P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l \right) - P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l + 1 \right) $.
Ищем вероятность
$$P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l \right) =
P \left\{ X_1 = k, X_1 \geq l, X_2 \geq l, \dotsc, X_n \geq l \right\}.$$
Если $l \geq l$, то если $X_1 = k$, то автоматически $X_1 \geq l$.
Получаем
$$P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l \right) =
P \left( X_1 = k, X_2 \leq l, \dotsc, X_n \leq l \right\}.$$
Пользуемся независимостью
\begin{equation*}
\begin{split}
P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l \right) =
P \left\{ X_1 = k \right\} \cdot P \left\{ X_2 \geq l \right\} \cdot \dotsc P \left\{ X_n \geq l \right\} = \\
= p \left( 1-p \right)^{k-1} \cdot \left( P \left\{ X_2 \geq l \right\} \right)^{n-1} =
p \left( 1-p \right)^{k-1} \cdot \left( \sum \limits_{i=1}^{+ \infty } P \left\{ X_2 = i \right\} \right)^{n-1}.
\end{split}
\end{equation*}
Подставим значение вероятности
$$P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l \right) =
p \left( 1-p \right)^{k-1} \cdot \left( \sum \limits_{i=l}^{+ \infty } p \left( 1-p \right)^{i-1} \right)^{n-1}.$$
Пользуемся формулой для суммы геометрической прогрессии
$$P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l \right) =
pp^{n-1} \left( 1-p \right)^{k-1} \cdot \left( \frac{ \left( 1-p \right)^{l-1}}{1 - \left( 1-p \right) } \right)^{n-1}.$$
Раскроем скобки в знаменателе
$$P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l \right) =
p^n \left( 1-p \right)^{k-1} \cdot \left( \frac{ \left( 1-p \right)^{l-1}}{p} \right)^{n-1}.$$
Сократим на $p^{n-1}$ и получим
$$P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l \right) =
p \left( 1-p \right)^{k-1} \cdot \left( 1-p \right)^{\left( l-1 \right) \left( n-1 \right)} =
p \left( 1-p \right)^{l \left( n-1 \right) + n}$$
при условии, что $k \geq l$.
А иначе --- 0.
Воспользуемся формулой
$P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } = l \right) =
P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l \right) - P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l + 1 \right) $.
Возникает 2 случая.
Если $k < l$, то обе вероятности равны нулю.
В случае, когда $k = l$, вторая вероятность равна нулю и ответ: $p \left( 1-p \right)^{n \left( n-1 \right) }$.
При $k \geq l + 1$ нужно найти разность
$P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } = l \right) = \\
= P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l \right) - P \left( X_1 = k, X_{ \left( 1 \right) } \geq l + 1 \right) =
p \left( 1-p \right)^{k-1 + \left( n-1 \right) \left( l-1 \right) } - \\
- p \left( 1-p \right)^{ \left( k-1 \right) \left( n-1 \right) l} =
p \left( 1-p \right)^{ \left( k-1 \right) + \left( n-1 \right) \left( l-1 \right) } \left( 1- \left( 1-p \right)^{n-1} \right)$.
\subsubsection*{11.11}
\textit{Задание.} Пусть $ \xi_1, \xi_2$ --- показательно распределённые с параметром $ \lambda $ независимые случайные величины.
Вычислите вероятность
$$P \left\{ \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\},
x, y \in \left[ 0, + \infty \right).$$
\textit{Решение.}
\begin{equation*}
\begin{split}
P \left\{ \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} =
M \mathbbm{1} \left( \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} = \\
= \int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \mathbbm{1} \left\{ z_1 < x, z_1 + z_2 < y \right\} p_{ \xi_1} \left( z_1 \right) p_{ \xi_2} \left( z_2 \right) dz_1 dz_2.
\end{split}
\end{equation*}
Случайные величины $ \xi_1, \xi_2$ --- независимые, поэтому плотность их совместного распределения равна произведению их плотностей
$$P \left\{ \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} =
\int \limits_0^x \int \limits_0^{+ \infty } \mathbbm{1} \left\{ z_1 < x, z_1 + z_2 < y \right\} \lambda^2 e^{- \lambda \left( z_1 + z_2 \right) } dz_1 dz_2.$$
Нужно рассматривать 2 случая:
\begin{enumerate}
\item при $x < y$ получаем
$$P \left\{ \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} =
\int \limits_0^x \int \limits_0^{y - z_1} \lambda^2 e^{- \lambda \left( z_1 + z_2 \right) } dz_1 dz_2.$$
Разбиваем на две экспоненты
$$P \left\{ \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} =
\int \limits_0^x \int \limits_0^{y-z_1} \lambda^2 e^{- \lambda z_1} e^{- \lambda z_2} dz_1 dz_2.$$
Берём внутренний интеграл
$$P \left\{ \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} =
\int \limits_0^x \left. \lambda^2 e^{- \lambda z_1} \cdot \frac{1}{- \lambda } \cdot e^{- \lambda z_2} \right|_0^{y-z_1} dz_1.$$
Сокращаем $ \lambda $ и получаем
$$P \left\{ \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} =
- \lambda \int \limits_0^x e^{- \lambda z_1} \left( e^{- \lambda \left( y-z_1 \right) } - 1 \right) dz_1.$$
Раскрываем скобки
$$P \left\{ \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} =
- \lambda \int \limits_0^x \left( e^{- \lambda z_1 - \lambda y + \lambda z_1} - e^{- \lambda z_1} \right) dz_1.$$
Слагаемые $- \lambda z_1$ и $ \lambda z_1$ уничтожаются
$$P \left\{ \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} =
- \lambda \int \limits_0^x \left( e^{- \lambda y} - e^{- \lambda z_1} \right) dz_1.$$
Берём интеграл
$$P \left\{ \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} =
\left. - \lambda e^{- \lambda y} \cdot z_1 \right|_0^x - \left. \lambda \cdot \frac{1}{ \lambda } \cdot e^{- \lambda z_1} \right|_0^x.$$
Подставляем пределы интегрирования
$$P \left\{ \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} =
- \lambda e^{- \lambda y} x - e^{- \lambda x} + 1;$$
\item при $x > y$ получаем
\begin{equation*}
\begin{split}
P \left\{ \xi_1 < x, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} =
P \left\{ \xi_1 < y, \xi_1 + \xi_2 < y \right\} = \\
= P \left\{ \xi_1 \leq \min \left( x, y \right), \xi_1 + \xi_2 < y \right\} =
- \lambda e^{- \lambda y} \min \left( x, y \right) - e^{- \lambda \min \left( x, y \right) } + 1.
\end{split}
\end{equation*}
\end{enumerate}
\addcontentsline{toc}{section}{Домашнее задание}
\section*{Домашнее задание}
\subsubsection*{11.13}
\textit{Задание.} Пусть $ \xi $ и $ \eta $ --- независимые одинаково распределённые случайные величины с плотностью распределения
$$p \left( x \right) =
\frac{e^{- \left| x \right| }}{2}.$$
Найдите плотность распределения суммы $ \xi + \eta $.
\textit{Решение.} Записываем по определению
$$p_{ \xi + \eta } \left( x \right) =
\int \limits_{ \mathbb{R}} p \left( x-y \right) p \left( y \right) dy =
\int \limits_{ \mathbb{R}} \frac{e^{- \left| x-y \right| }}{2} \cdot \frac{e^{- \left| y \right| }}{2} dy.$$
Выносим константы за знак интеграла
$$p_{ \xi + \eta } \left( x \right) =
\frac{1}{4} \int \limits_{ \mathbb{R}} e^{- \left| x-y \right| - \left| y \right| } dy =
\frac{1}{4} \cdot I.$$
Рассматриваем три случая: $x < 0, x = 0$ и $x > 0$.
В первом случае
$$I =
\int \limits_{- \infty }^x e^{-x+y+y} dy + \int \limits_x^0 e^{x-y+y} dy + \int_0^{+ \infty } e^{x-y-y} dy.$$
Во втором слагаемом $y$ уничтожается
$$I =
\int \limits_{- \infty }^x e^{2y-x} dy + \int \limits_x^0 e^x dy + \int \limits_0^{+ \infty } e^{-2y+x} dy.$$
Вычисляем интегралы
$$I =
\left. \frac{1}{2} \cdot e^{2y-x} \right|_{- \infty }^x + \left. e^x \cdot y \right|_x^0 - \left. \frac{1}{2} \cdot e^{-2y+x} \right|_0^{+ \infty }.$$
Подставляем пределы интегрирования
$$I =
\frac{1}{2} \cdot e^{2 \cdot x - x} - \frac{1}{2} \cdot e^{- \infty } + e^x \cdot 0 - e^x \cdot x - \frac{1}{2} \cdot e^{- \infty } + \frac{1}{2} \cdot e^x.$$
Экспонента на $- \infty $ равна нулю
$$I =
\frac{1}{2} \cdot e^x - x \cdot e^x + \frac{1}{2} \cdot e^x =
e^x - x \cdot e^x =
e^x \left( 1 - x \right).$$
При $x = 0$ получаем
$$I =
\int_{- \infty }^{+ \infty } e^{- \left| -y \right| - \left| y \right| } dy =
\int \limits_{- \infty }^0 e^{- \left( -y \right) + y} dy + \int \limits_0^{+ \infty } e^{-y-y} dy.$$
Упрощаем степени в экспонентах
$$I =
\int \limits_{- \infty }^0 e^{2y} dy + \int \limits_0^{+ \infty } e^{-2y} dy =
\left. \frac{1}{2} \cdot e^{2y} \right|_{- \infty }^0 - \left. \frac{1}{2} \cdot e^{-2y} \right|_0^{+ \infty }.$$
Подставляем пределы интегрирования
$$I =
\frac{1}{2} \cdot e^0 - \frac{1}{2} \cdot e^{- \infty } - \frac{1}{2} \cdot e^{- \infty } + \frac{1}{2} \cdot e^0.$$
Экспонента на $- \infty $ равна нулю
$$I =
\frac{1}{2} + \frac{1}{2} =
1.$$
В третьем случае
$$I =
\int \limits_{- \infty }^0 e^{-x+y+y} dy + \int \limits_0^x e^{-x+y-y} dy + \int \limits_x^{+ \infty } e^{x-y-y} dy.$$
Во втором слагаемом $y$ уничтожается
$$I =
\int \limits_{- \infty }^0 e^{2y-x} dy + \int \limits_0^x e^{-x} dy + \int \limits_x^{+ \infty } e^{-2y+x} dy.$$
Вычисляем интегралы
$$I =
\frac{1}{2} \cdot e^{-x} - \frac{1}{2} \cdot e^{- \infty } + e^{-x} \cdot x - e^{-x} \cdot 0 - \frac{1}{2} \cdot e^{- \infty } + \frac{1}{2} \cdot e^{-2x+x}.$$
Экспонента на $- \infty $ равна нулю
$$I =
\frac{1}{2} \cdot e^{-x} + x \cdot e^{-x} + \frac{1}{2} \cdot e^{-x} =
e^{-x} + x \cdot e^{-x} =
e^{-x} \left( 1+x \right).$$
В итоге получаем
$$p_{ \xi + \eta } \left( x \right) =
\frac{1}{4} \cdot e^{ \left| x \right| } \left( 1 + \left| x \right| \right).$$
\subsubsection*{11.14}
\textit{Задание.}
Пусть $ \xi $ и $ \eta $ --- независимые случайные величины,
причём $ \xi $ имеет равномерное распределение на отрезке $ \left[ 0, 1 \right] $,
а $ \eta $ принимает значения $0, \pm 1, \pm 2, \dotsc $ с вероятностями $p_0, p_1, p_{-1}, \dotsc $ соответственно:
$$p_0 + p_1 + p_{-1} + \dotsc =
1.$$
Найдите плотность распределения суммы $ \xi + \eta $.
\textit{Решение.} Найдём функцию распределения суммы случайных величин по определению и применим формулу полной вероятности
$$F_{ \xi + \eta } \left( x \right) =
P \left( \xi + \eta \leq x \right) =
\sum \limits_{k = - \infty }^{+ \infty } P \left( \left. \xi + \eta \leq x \right| \eta = k \right) \cdot P \left( \eta = k \right).$$
Подставим $ \eta = k$ в условной вероятности и значение вероятности из условия, так как случайные величины независимы
Также заменим вероятность на функцию распределения
$$F_{ \xi + \eta } \left( x \right) =
\sum \limits_{k = - \infty }^{+ \infty } P \left( \eta = k \right) \cdot P \left( \xi + k \leq x \right).$$
Случайная величина $ \xi $ меняется в пределах $0 \leq \xi \leq x - k, k \leq \left[ x \right] $, поэтому
$$F_{ \xi + \eta } \left( x \right) =
\sum \limits_{k \leq \left[ x \right] } \min \left( 1, x-k \right) p_k.$$
Найдём плотность распределения как производную от функции распределения и запишем плотность распределения из условия.
Функция не дифференцируема, поэтому плотности нет.
\subsubsection*{11.15}
\textit{Задание.} Пусть $ \xi $ --- случайная величина с функцией распределения $F$.
Найдите функцию распределения случайного вектора $ \left( \xi, \xi \right) $.
\textit{Решение.} Есть случайный вектор, который имеет две компоненты.
Поэтому фукция распределения будет иметь 2 аргумента.
По определению $F_{ \left( \xi, \xi \right) } \left( x, y \right) = P \left( \xi \leq x, \xi \leq y \right) $.
Всё касается одной и той же случайной величины.
Изображаем все случаи на рисунке $ \ref{fig:1115}$.
\begin{figure}[h!]
\centering
\includegraphics[width=.8\textwidth]{./pictures/11_15.png}
\caption{Возможные случаи}
\label{fig:1115}
\end{figure}
Получаем
$$F_{ \left( \xi, \xi \right) } \left( x, y \right) =
\begin{cases}
P \left( \xi \leq x \right), \qquad x \leq y, \\
P \left( \xi \leq y \right), \qquad x \geq y.
\end{cases}$$
Выражаем это через функцию распределения
$$F_{ \left( \xi, \xi \right) } \left( x, y \right) =
\begin{cases}
F \left( x \right), \qquad x \leq y, \\
F \left( y \right), \qquad x \geq y.
\end{cases} =
F \left( \min \left( x, y \right) \right).$$
\subsubsection*{11.16}
\textit{Задание.} Случайный вектор $ \left( \xi_1, \xi_2 \right) $ имеет плотность распределения
$$p \left( x, y \right) =
\frac{c}{1+x^2 + x^2 y^2 + y^2}.$$
Найдите:
\begin{enumerate}[label=\alph*)]
\item параметр $c$;
\item плотности распределения $p_{ \xi_1} \left( x \right), p_{ \xi_2} \left( x \right) $;
\item $P \left( \left| \xi_1 \right| \leq 1, \left| \xi_2 \right| \leq 1 \right).$
\end{enumerate}
Являются ли $ \xi_1, \xi_2$ независимыми?
\textit{Решение.}
\begin{enumerate}[label=\alph*)]
\item Находим неизвестный параметр, который входит в плотность распределения из условия нормировки, которое выполняется для всякой плотности
$$1 =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \int \limits_{- \infty }^{+ \infty } p \left( x, y \right) dxdy =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{c}{1 + x^2 + x^2 y^2 + y^2} dxdy.$$
Выпишем дробь и разложим знаменатель на множители
$$ \frac{c}{1 + x^2 + x^2 y^2 + y^2} =
\frac{c}{x^2 \left( 1 + y^2 \right) + \left( 1 + y^2 \right) } =
\frac{c}{ \left( 1 + y^2 \right) \left( 1 + x^2 \right) }.$$
Подставим в интеграл
$$1 =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{c}{ \left( 1 + y^2 \right) \left( 1 + x^2 \right) } dxdy =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{c}{1 + y^2} \int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{1}{1 + x^2} dxdy.$$
Вычислим интеграл по $dx$.
Получим
$$1 =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \left. \frac{c}{1 + y^2} \cdot arctg x \right|_{- \infty }^{+ \infty } dy.$$
Подставим пределы интегрирования
$$1 =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{c}{1 + y^2} \left[ arctg \left( + \infty \right) - arctg \left( - \infty \right) \right] dy.$$
На $- \infty $ арктангенс равен $ - \pi/2$, а на $+ \infty $ --- $ \pi/2$.
Поэтому
$$1 =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{c}{1 + y^2} \left[ \frac{ \pi }{2} - \left( - \frac{ \pi }{2} \right) \right] dy =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{c}{1 + y^2} \left( \frac{ \pi }{2} + \frac{ \pi }{2} \right) dy.$$
Приведём подобные и вынесем константу за знак интеграла
$$1 =
\pi c \int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{dy}{1 + y^2} =
\left. \pi c \cdot arctg y \right|_{- \infty }^{+ \infty } =
\pi c \cdot \pi =
\pi^2 c.$$
Отсюда следует, что
$$c =
\frac{1}{ \pi^2};$$
\item находим плотности каждой из случайных величин как плотности компонент вектора
$$p_{ \xi_1} \left( x \right) =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } p \left( x, y \right) dy =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{c}{1 + x^2 + x^2 y^2 + y^2} dy.$$
Разложим знаменатель дроби на множители и подставим найденное значение константы
$$p_{ \xi_1} \left( x \right) =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{1}{ \pi^2 \left( 1 + y^2 \right) \left( 1 + x^2 \right) } dy =
\frac{1}{ \pi^2 \left( 1 + x^2 \right) } \int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{1}{1 + y^2} dy.$$
Вычислим интеграл
$$p_{ \xi_1} \left( x \right) =
\frac{1}{ \pi^2 \left( 1 + x^2 \right) } \cdot \pi.$$
Одно $ \pi $ сокращается
$$p_{ \xi_1} \left( x \right) =
\frac{1}{ \pi \left( 1 + x^2 \right) }.$$
Теперь ищем плотность $ \xi_2$ аналогичным образом
$$p_{ \xi_2} \left( y \right) =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } p \left( x, y \right) dx =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{c}{1 + x^2 + x^2 y^2 + y^2 } dx.$$
Разложим знаменатель дроби на множители и подставим найденное значение константы
$$p_{ \xi_2} \left( y \right) =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{1}{ \pi^2 \left( 1 + y^2 \right) \left( 1 + x^2 \right) } dx =
\frac{1}{ \pi^2 \left( 1 + y^2 \right) } \int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \frac{1}{1 + x^2} dx.$$
Вычислим интеграл
$$p_{ \xi_2} \left( y \right) =
\frac{1}{ \pi^2 \left( 1 + y^2 \right) } \cdot \pi.$$
Одно $ \pi $ сокращается
$$p_{ \xi_2} \left( y \right) =
\frac{1}{ \pi \left( 1 + y^2 \right) };$$
\item ищем вероятность
$$P \left( \left| \xi_1 \right| \leq 1, \left| \xi_2 \right| \leq 1 \right) =
P \left( -1 \leq \xi_1 \leq 1, -1 \leq \xi_2 \leq 1 \right).$$
Вероятность представляем как математическое ожидание индикатора события
$$P \left( \left| \xi_1 \right| \leq 1, \left| \xi_2 \right| \leq 1 \right) =
M \mathbbm{1} \left( -1 \leq \xi_1 \leq 1, -1 \leq \xi_2 \leq 1 \right).$$
Вычисляем математическое ожидание
$$P \left( \left| \xi_1 \right| \leq 1, \left| \xi_2 \right| \leq 1 \right) =
\int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \int \limits_{- \infty }^{+ \infty } \mathbbm{1} \left( -1 \leq \xi_1 \leq 1, -1 \leq \xi_2 \leq 1 \right) p \left( x, y \right) dxdy.$$
Меняем пределы интегрирования за счёт индикатора
$$P \left( \left| \xi_1 \right| \leq 1, \left| \xi_2 \right| \leq 1 \right) =
\int \limits_{-1}^1 \int \limits_{-1}^1 p \left( x, y \right) dxdy.$$
Подставляем вид плотности распределения
$$P \left( \left| \xi_1 \right| \leq 1, \left| \xi_2 \right| \leq 1 \right) =
\int \limits_{-1}^1 \int \limits_{-1}^1 \frac{1}{ \pi^2 \left( 1 + y^2 \right) \left( 1 + x^2 \right) } dxdy.$$
Вычисляем внутренний интеграл
$$P \left( \left| \xi_1 \right| \leq 1, \left| \xi_2 \right| \leq 1 \right) =
\frac{1}{ \pi^2} \int \limits_{-1}^1 \left. \frac{1}{1 + y^2} \cdot arctg x \right|_{-1}^1 dy.$$
Подставляем пределы интегрирования
$$P \left( \left| \xi_1 \right| \leq 1, \left| \xi_2 \right| \leq 1 \right) =
\frac{1}{ \pi^2} \int \limits_{-1}^1 \frac{ \pi }{2} \cdot \frac{1}{1 + y^2} dy =
\frac{1}{ \pi^2} \cdot \frac{ \pi }{2} \cdot \frac{ \pi }{2}.$$
Сокращаем $ \pi^2$ и в итоге получаем
$$P \left( \left| \xi_1 \right| \leq 1, \left| \xi_2 \right| \leq 1 \right) =
\frac{1}{4}.$$
\end{enumerate}
Проверим, являются ли случайные величины независимыми.
Для этого сравним произведение плотностей компонент вектора с плотностью вектора
$$p_{ \xi_1} \left( x \right) \cdot p_{ \xi_2} \left( y \right) =
\frac{1}{ \pi \left( 1 + x^2 \right) } \cdot \frac{1}{ \pi \left( 1 + y^2 \right) } =
\frac{1}{ \pi^2 \left( 1 + x^2 \right) \left( 1 + y^2 \right) } =
p_{ \left( \xi_1, \xi_2 \right) } \left( x, y \right).$$
Отсюда следует, что $ \xi_1, \xi_2$ --- независимы.
\subsubsection*{11.17}
\textit{Задание.} Пусть $ \xi $ и $ \eta $ --- независимые случайные величины, каждая из которых распределена по показательному распределению с параметром
$$ \alpha > 0.$$
Докажите, что $ \xi/ \left( \xi + \eta \right) $ имеет равномерное распределение на отрезке $ \left[ 0, 1 \right] $.
\textit{Решение.} Найдём функцию распределения по определению
$$F_{ \frac{ \xi }{ \xi + \eta }} \left( x \right) =
P \left( \frac{ \xi }{ \xi + \eta } \leq x \right) =
M \mathbbm{1} \left\{ \frac{ \xi }{ \xi + \eta } \leq x \right\}.$$
Так как случайные величины $ \xi $ и $ \eta $ --- независимы, то
$p_{ \left( \xi, \eta \right) } \left( x, y \right) = \\
= p_{ \xi } \left( x \right) p_{ \eta } \left( y \right) =
\alpha e^{- \alpha x} \cdot \mathbbm{1} \left( x \geq 0 \right) \cdot \alpha e^{- \alpha y} \cdot \mathbbm{1} \left( y \geq 0 \right) =
\alpha^2 e^{- \alpha x} e^{- \alpha y} \mathbbm{1} \left( x \geq 0, y \geq 0 \right) $.
Из этого следует, что
$$F_{ \frac{ \xi }{ \xi + \eta }} \left( x \right) =
\iint \limits_{ \mathbb{R}^2} \mathbbm{1} \left( \frac{z}{z+y} \leq x \right) \cdot
\mathbbm{1} \left( x \geq 0, y \geq 0 \right) \cdot \alpha^2 e^{- \alpha z} e^{- \alpha y} dzdy.$$
Изменим пределы интегрирования за счёт индикатора
\begin{equation*}
\begin{split}
F_{ \frac{ \xi }{ \xi + \eta }} \left( x \right) =
\int \limits_0^{+ \infty } \int \limits_0^{+ \infty } \mathbbm{1} \left( z \leq xz + xy \right) \alpha^2 e^{- \alpha z} e^{- \alpha y} dzdy = \\
= \alpha^2 \int \limits_0^{+ \infty } \int \limits_0^{+ \infty } \mathbbm{1} \left( z - xz \leq xy \right) e^{- \alpha z} e^{- \alpha y} dzdy = \\
= \alpha^2 \int \limits_0^{+ \infty } \int \limits_0^{+ \infty } \mathbbm{1} \left( z \left( 1 - x\right) \leq xy \right) e^{- \alpha z} e^{- \alpha y} dzdy = \\
= \alpha^2 \int \limits_0^{+ \infty } \int \limits_0^{+ \infty } \mathbbm{1} \left( z \leq \frac{xy}{1-x} \right) e^{- \alpha z} e^{- \alpha y} dzdy =
\alpha^2 \int \limits_0^{+ \infty } \int \limits_0^{ \frac{xy}{1-x}} e^{- \alpha z} e^{- \alpha y} dzdy = \\
= \alpha^2 \int \limits_0^{+ \infty } \left. e^{- \alpha y} \frac{1}{- \alpha } \cdot e^{- \alpha z} \right|_0^{ \frac{xy}{1-x}} dy =
- \alpha \int \limits_0^{+ \infty } e^{- \alpha y} \left( e^{- \alpha \cdot \frac{xy}{1-x}} - 1 \right) dy = \\
= - \alpha \int \limits_0^{+ \infty } \left( e^{- \alpha y - \alpha \cdot \frac{xy}{1-x}} - e^{- \alpha y} \right) dy =
- \alpha \int \limits_0^{+ \infty } e^{- \alpha y \left( 1 + \frac{x}{1-x} \right) } dy + \alpha \int \limits_0^{+ \infty } e^{- \alpha y} dy = \\
= - \alpha \int \limits_0^{+ \infty } e^{- \alpha y \cdot \frac{1-x+x}{1-x}} dy - \left. \alpha \cdot \frac{1}{- \alpha } \cdot e^{- \alpha y} \right|_0^{+ \infty } =
\left. - \alpha \cdot \frac{1}{- \alpha } \cdot \left( 1-x \right) e^{- \alpha y} \right|_0^{+ \infty } - \\
- \left. e^{- \alpha y} \right|_0^{+ \infty } =
\left. \left( 1-x \right) e^{- \alpha y} \right|_0^{+ \infty } - \left. e^{- \alpha y} \right|_0^{+ \infty } =
\left. e^{- \alpha y} \right|_0^{+ \infty } \left( 1-x-1 \right) = \\
= -x \left( e^{- \infty } -1 \right) =
x.
\end{split}
\end{equation*}
Запишем результат в виде системы
$$F_{ \frac{ \xi }{ \xi + \eta }} \left( x \right) =
\begin{cases}
0, \qquad x < 0, \\
x, \qquad x \in \left[ 0, 1 \right], \\
1, \qquad x > 1.
\end{cases}$$
Найдём плотность распределения как производную от функции распределения
$$p_{ \frac{ \xi }{ \xi + \eta }} \left( x \right) =
F'_{ \frac{ \xi }{ \xi + \eta }} \left( x \right) =
\begin{cases}
0, \qquad x < 0, \\
1, \qquad x \in \left[ 0, 1 \right], \\
0, \qquad x > 1
\end{cases} =
\mathbbm{1} \left( x \in \left[ 0, 1 \right] \right).$$
\subsubsection*{11.18}
\textit{Задание.} Пусть $ \xi_1, \dotsc, \xi_n$ --- независимые одинаково распределённые случайные величины с непрерывной функцией распределения $F$.
Упорядочим их по величине $ \xi_{ \left( 1 \right) } \leq \xi_{ \left( 2 \right) } \leq \dotsc \leq \xi_{ \left( n \right) }$.
Найдите функцию распределения случайных величин:
\begin{enumerate}[label=\alph*)]
\item $ \xi_{ \left( 1 \right) } = \min \left( \xi_1, \dotsc, \xi_n \right) $;
\item $ \xi_{ \left( n \right) } = \max \left( \xi_1, \dotsc, \xi_n \right) $;
\item $ \xi_{ \left( m \right) }$.
\end{enumerate}
\textit{Решение.}
\begin{enumerate}[label=\alph*)]
\item По определению
$F_{ \xi_{ \left( 1 \right) }} \left( x \right) =
P \left\{ \min \left( \xi_1, \dotsc, \xi_n \right) \leq x \right\}$.
Перейдём к противоположному событию
$F_{ \xi_{ \left( 1 \right) } } \left( x \right) =
1 - P \left\{ \min \left( \xi_1, \dotsc, \xi_n \right) > x \right\}$.
Это значит, что каждая из случайных величин больше $x$.
Получаем
$$F_{ \xi_{ \left( 1 \right) }} \left( x \right) =
1 - P \left( \xi_1 > x, \dotsc, \xi_n > x \right) =
1 - P \left( \xi_1 > x \right) \cdot \dotsc \cdot P \left( \xi_n > x \right).$$
Перейдём к противоположным событиям
$$F_{ \xi_{ \left( 1 \right) }} \left( x \right) =
1 - \left[ 1 - P \left( \xi_1 \leq x \right) \right] \cdot \dotsc \cdot \left[ 1 - P \left( \xi_n \leq x \right) \right].$$
Запишем через функцию распределения
$$F_{ \xi_{ \left( 1 \right) }} \left( x \right) =
1 - \left[ 1 - P \left( \xi_1 \leq x \right) \right]^n = 1 - \left[ 1 - F \left( x \right) \right]^n;$$